مطالبه‌گری از طرف مردم و رسانه‌ها و پاسخگویی از طرف مسؤولان موضوعی بوده که شاید تاکنون با تعارف و رودربایستی انجام نشده یا پاسخگویی به‌صورتی نبوده که مردم و مخاطبان قانع شوند. برنامه «به وقت ایران» با رویکرد مهارت سعی کرده در کنار مطالبه‌گری و دریافت پاسخ از مسؤولان دولتی و نمایندگان مجلس، بحث داشتن مهارت بین مدیران دولتی را مطرح کند و تا حدی به این موضوع بپردازد که مهارت در کنار مدرک و آموزش دیدن می‌تواند راهگشای این روزهای کشور باشد. این برنامه در تعاملی که با مخاطبان خود دارد موضوع برنامه خود را از آنها دریافت می‌کند و سعی دارد با نگاه به موضوعات و معضلات روز کشور، مسؤولان دولتی و نمایندگان مجلس را به پاسخگویی به مردم وادار کند. حال این‌که تا چه حد توانسته در این راه موفق باشد، باید از زبان مخاطبان و میزان رضایت آنها از برنامه درک کرد. برای اطلاع از چگونگی تولید برنامه و این‌که چه محتوایی دارد و چگونه مسؤولان را به پاسخگویی وا می‌دارند با مجری این برنامه ناصر خیرخواه و تهیه‌کننده جوان آن احسان میرمحمدعلی گفتوگو داشتیم.
گفتوگو با ناصر خیرخواه؛ مجری برنامه
صراحت در پاسخگویی باعث به نتیجه رسیدن می‌شود
ناصر خیرخواه، مجری برنامه «به وقت ایران» می‌گوید که این برنامه در پی پاسخگویی مسؤولان است اما فقط خواست برنامه شرط لازم نیست و نداشتن صراحت در پاسخگویی در برخی اوقات باعث نرسیدن به نتیجه مطلوب در برنامه‌های این‌چنینی می‌شود.
برنامه «به وقت ایران» یک برنامه گفت‌وگومحور است یا یک برنامه چالشی است؟ شما در این برنامه زمینه‌ای را برای مسؤولان فراهم می‌کنید که درباره برنامه‌های خود صحبت کنند یا این‌که درباره موضوعات، سؤالاتی چالشی ارائه کرده و مطالبه‌گری دارید؟
برنامه «به وقت ایران» یک برنامه گفت‌وگومحور و چالشی است. در این برنامه هم به مسؤولانی که دعوت می‌شوند اجازه و زمان توضیح در مورد برنامه‌هایشان داده می‌شود و هم در مواردی درباره طرح‌هایی که دارند سؤالات چالشی پرسیده می‌شود و مطالبه مردم در صحبت با آنها مطرح می‌شود. «به‌وقت ایران» سعی دارد بتواند رابطی بین مردم و مسؤولان اجرایی در کشور باشد. ما در این برنامه سعی بر جانبداری از هیچ مقام مسؤولی نداریم و فقط فضایی برای آنها فراهم می‌آوریم که درباره کارهایی که انجام دادند یا قرار است انجام دهند توضیحاتی را به مخاطبان و مردم ارائه دهند. این‌که بتوانند درباره طرح‌هایشان توضیح مناسب داشته باشند یا خیر به‌عهده خود آنهاست.
آیا در همه مواردی که در این برنامه مطرح می‌شود مسؤولان و مهمانان شما پاسخگو هستند یا پاسخ درست را به مخاطبان و شما به‌عنوان مجری ارائه می‌دهند؟
ما در برنامه «به وقت ایران» به‌دنبال این هستیم که مسؤولان پاسخگو باشند و درباره کارهایی که انجام داده و برنامه‌هایی که داشته‌اند صحبت کنند اما در برخی موارد این اتفاق نمی‌افتد و به‌دلایلی مسؤولان حاضر در برنامه از پاسخگویی طفره می‌‍‌روند. در این نوع پاسخگویی‌ها یا کاری انجام نشده یا اگر انجام شده نتیجه درستی نداشته است، به همین دلیل با پاسخگو نبودن یا فرافکنی برخی مهمان‌ها روبه‌رو می‌شویم. ما در پی این موضوع هستیم که مسؤولان پاسخگو باشند اما فقط خواست ما و برنامه شرط لازم نیست و نبود صراحت در پاسخگویی در برخی اوقات باعث نتیجه مطلوب در برنامه‌های این‌چنینی نمی‌شود.
شما چطور به این برنامه اضافه شدید؟ آیا درباره شرایط برنامه اطلاعاتی داشتید؟
این برنامه بیش از دو سال است که روی آنتن شبکه آموزش رفته است. در فصل قبل یکی از دوستان و همکاران اجرای این برنامه را بر‌عهده داشت و از تیرماه سال گذشته یعنی سال ۹۹ من به عنوان مجری به این برنامه اضافه شدم.
بازخوردهایی که از برنامه «به وقت ایران» داشتید چگونه بوده است؟ آیا مردم از سؤالات مطرح شده و نوع نگاه برنامه رضایت داشته‌اند یا خیر؟
از بازخوردهایی که داریم، می‌توان فهمید که برنامه «به وقت ایران» ارتباط خوبی با مخاطبان برقرار کرده و تا حدی مردم مطالبات خود را از طریق این برنامه دنبال می‌کنند. سؤالات و چالشهای مطرح شده در برنامه با مشورتی که با دیگر دوستان انجام شده مطرح و در برنامه ارائه می‌شود. مهمان‌های برنامه یکی از نمایندگان مجلس و نفر دیگر از اعضای هیأت دولت است و هر دو در مقام پاسخگویی در این برنامه حاضر می‌شوند، نه این‌که یکی پرسشگر و دیگری پاسخگو باشد و مسؤولان چه از قوه مقننه و چه قوه مجریه اگر در برنامه حضور دارند، برای پاسخگویی به مردم است. سؤالات ما به‌عنوان رسانه ملی بیشتر سؤالات روز و مطالبه‌گری است. در برخی سؤال‌های مطرح شده دولت مورد خطاب سؤالات است و در برخی دیگر نمایندگان مجلس باید پاسخگو باشند. نکته اصلی این است که ما چه هدفی را از این برنامه دنبال می‌کنیم؛ هدف ما ایجاد ارتباط بین مسؤولان و مردم است و این‌که بتوانیم در موارد مطرح شده مسؤولان مربوط که به برنامه دعوت می‌شوند، پاسخگوی مردم باشند.
آیا تا به‌حال در برنامه «به وقت ایران» مسؤولانی بوده‌اند که بدون اطلاعات کافی از مسأله یا جایگاهی که دارند، حضور داشته باشند؟
بله. متاسفانه برخی از مهمان‌ها از جایگاه و مسؤولیت کافی برخوردار نیستند و افرادی هستند که نه تسلط کافی در پاسخگویی و نه اطلاعات کافی درباره موضوع دارند. در گفت‌وگوهایی که انجام شده این مسأله مشخص است که برخی هیچ اطلاعاتی در حوزه‌ای که فعالیت می‌کنند، ندارند. قطعا ما در این برنامه‌ها خیلی به مشکل می‌خوریم و سؤالاتی که در ذهن ماست و باید پرسیده شود، بی‌پاسخ می‌ماند اما مخاطب خود آگاه است که این مشکل از برنامه یا مجری نیست و نبود پاسخگویی و نداشتن اطلاعات کافی، مشکلی است که مهمان حاضر در برنامه دارد.
در این گونه موارد آیا شما قصد جمع کردن برنامه را دارید یا ادامه می‌دهید و از موضوع گذر می‌کنید؟
بنای ما در برنامه «به وقت ایران» جانبداری یا به جای مهمان پاسخگو بودن نیست. ما شاید همه‌چیز را بدانیم اما همه‌چیز را نمی‌توانیم بگوییم. این‌که در جواب سؤالات ما چه پاسخ‌هایی داده می‌شود یا اصلا پاسخ‌ها قابل قبول هستند یا خیر به‌عهده ما نیست و مخاطبان خودشان تشخیص می‌دهند که چقدر از پاسخ‌هایی که داده شده، رضایت دارند یا قانع شده‌اند یا نشده‌اند.
راهکار شما به‌عنوان مجری در موارد این‌چنینی چیست؟
در خیلی از موارد مهمان‌ها پاسخگوی مطالبات مردم و برنامه نیستند اما واقعا با افرادی در حد نماینده دولت یا نماینده مجلس روی آنتن زنده تلویزیون کاری نمی‌توان انجام داد. ما سؤالات خود را مطرح می‌کنیم و تا جایی که بتوانیم و امکان داشته باشد به‌دنبال پاسخگویی و مطالبه‌گری از آنها هستیم، اما واقعا اگر پاسخگو نباشند یا اطلاعات درستی در زمینه‌ای که فعالیت می‌کنند، نداشته باشند دیگر به‌عهده من به‌عنوان مجری یا برنامه نیست و نمی‌توان کاری کرد. در این‌گونه موارد عملا مجری گرفتار شده و نه می‌تواند برنامه را متوقف کند و در جایگاهی قرار دارد که مسؤول مربوطه را مؤاخذه کند و فقط باید قضاوت در این موارد را به‌عهده مخاطب گذاشت که چه برداشتی از نوع پاسخگویی مسؤولان داشته است.
آیا مواردی در برنامه بوده که مسؤولان به‌حالت قهر برنامه را ترک کنند یا دلخوری به‌وجود آمده باشد؟
بله. در برخی برنامه‌ها این اتفاق رخ داده که مهمان و مسؤولی که حضور داشته از سؤالات مطرح شده یا سؤالاتی که باعث چالش برای او شده است، ناراحت شده اما این‌که کسی بخواهد وسط برنامه قهر کند و برنامه را ترک کند، تاکنون رخ نداده است.
احسان میرمحمدعلی؛ تهیه‌کننده برنامه از ویژگی‌های «به وقت ایران» می‌گوید
«به وقت ایران» به مهارت و مهارت‌آموزی می‌پردازد
احسان میرمحمدعلی، تهیه‌کننده برنامه تلویزیونی «به وقت ایران» درباره نگاه و رویکرد این برنامه توضیح داد.
پیگیری نحوه انجام کار و پیشرفت آن
«به وقت ایران» یک برنامه کاملا مطالبه‌گر است و قصد ندارد روابط‌عمومی مجلس یا دولت باشد. در موضوعاتی که مربوط به مسؤولان مربوط است از آنها دعوت می‌کنیم تا پاسخگو باشند و در برخی موارد که صحبت‌هایی انجام می‌شود و قول‌هایی می‌دهند و مثلا می‌گویند فلان مشکل یا مسأله در ماه‌های آینده به انجام می‌رسد یا مرتفع می‌شود، در موعد مقرر دوباره از آنها برای حضور در برنامه دعوت به‌عمل می‌آوریم و از نحوه انجام کار و پیشرفت آن سؤال می‌کنیم. مثلا در یکی از برنامه‌هایی که اوایل این برنامه داشتیم، از آقای منادی برای حضور در برنامه دعوت کردیم و او در این برنامه قول مساعدت با دانشگاه‌ها را داد، در آبان یا آذر همان سال بود که دوباره از او دعوت کردیم تا درباره قول‌هایی که داده بود پاسخگو باشد و با مردم صحبت کند.
مهارت‌آموزی رویکرد اصلی «به وقت ایران»
رویکرد اصلی برنامه «به وقت ایران» مهارت‌آموزی بوده است تا بتوانیم این مقوله را به‌صورت درست به مخاطبان نشان داده و به تصویر بکشیم. همچنین در نگاه جدیدی که برنامه دارد سعی شده به آسیب‌های اجتماعی پساکرونا بپردازیم و سعی کردیم فرهنگسازی در این زمینه انجام گیرد. سعی شده با پخش آیتم‌های مربوط و صحبت‌هایی که انجام می‌شود مسؤولان در جریان کامل معضلات و مشکلاتی که در جامعه وجود دارد و برنامه «به وقت ایران» به آنها پرداخته است، قرار گیرند.
تعامل با مخاطبان، نقطه‌قوت برنامه
تعامل با مردم و مخاطبان برنامه به وقت ایران نقطه‌قوت ماست. در این برنامه چه از طریق فضای مجازی و چه از طریق پیامک با مخاطبان در ارتباط هستیم و سعی می‌کنیم برنامه را بر‌اساس دغدغه‌های مردم جلو ببریم.
نمایندگان مجلس پای ثابت «به وقت ایران»
همیشه یکی از مهمانان برنامه از نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی هستند. ما باور داریم که نیمی از مشکلات امروز کشور به قانونگذاری‌ها یا نبود اجرای درست قانون در مجلس باز‌می‌گردد. تیم برنامه‌ساز با مشورتی که با مدیران شبکه داشته به این نتیجه رسید که همیشه یکی از مهمان‌های برنامه از قوه مقننه و قانونگذار باشد. هدف این کار آن است دوستانی که از مجلس به برنامه می‌آیند به مردم بگویند قانونگذاری در موارد مختلف در مجلس در چه مرحله‌ای قرار دارد.
مسؤولان دولتی برای مهمان صندلی مجاور برنامه
مهمان دیگر برنامه یکی از مسؤولان دولتی است. در برنامه‌ها بنا به موضوعی که داریم از مسؤولان دولتی برای حضور در برنامه و پاسخگویی به مردم دعوت می‌شود.
آموزش بدون مهارت ارزش ندارد
رویکرد شبکه آموزش در این سال‌ها مهارت‌آموزی به مخاطبان بوده است. به‌واقع آموزش بدون مهارت ارزش چندانی ندارد. اگر کسی فقط درباره حرفه خود آموزش دیده باشد اما از مهارت کافی برخوردار نباشد قطعا به مشکل برمی‌خورد و یکی از معضلات امروز کشور این است که فقط آموزش‌دیده‌ها و کسانی که مدرک دارند بر مسند کار هستند و مهارت افراد نادیده گرفته شده است. تمام تلاش ما این بوده که مهارت‌آموزی را به مردم آموزش دهیم و مردم را از تاثیرات مهارت آگاه سازیم.
حل مشکل مهارت‌آموزی در سطح کلان
برنامه به وقت ایران هیچ نوع آیتم مهارت‌آموزی ندارد. هدف برنامه این است که مشکل مهارت‌آموزی را در سطح کلان حل کنیم؛ به همین دلیل چندین جلسه از رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای در زمینه‌های مختلف دعوت به‌عمل آوردیم. می‌خواهیم مشکل قانونگذاری درباره مهارت‌آموزی مرتفع شده و نگاه ویژه‌ای به مهارت‌آموزی در کشور شود.
مدرک‌گرایی بلای جان کشور
بسیاری از ارگان‌های دولتی برای پذیرش نیرو مهارت او را در‌نظر نمی‌گیرند و بیشتر به سمت مدرک‌گرایی رفته‌اند. برنامه‌های زیادی در سازمان صدا و سیما از بُعد سیاسی به هر قضیه نگاه می‌کنند. وجه تمایز برنامه «به وقت ایران» با دیگر برنامه‌های سازمان نوع نگاه این برنامه است؛ این‌که اکثر برنامه‌ها آسیب‌های اجتماعی ناشی از سیاستگذاری‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهند اما نگاه مهارتی ندارند. تمام تلاش و خواسته ما این است که مشکلات مهارتی جامعه حل شود. برنامه ما به‌صورت تخصصی درباره مهارت و مهارت‌آموزی صحبت می‌کند.
کار سخت دعوت از مهمان‌ها در اوایل برنامه
چالش ما در ابتدای ساخت این برنامه دعوت از مهمان‌ها و نبود ارتباط با مخاطبان و مردم بود اما بعد از گذشت چند ماه از پخش برنامه و شناخته شدن برنامه «به وقت ایران» ارتباط خوبی بین مخاطبان و برنامه برقرار شد و بعد از گذشت یک سال و نیم از برنامه اکنون هر روز حدود ۴ تا ۵۰۰۰ پیامک به برنامه داریم که مردم مشکلات خود و دیدگاه‌هایشان را با این برنامه مطرح می‌کنند. در فضای مجازی هم تعامل خوبی با مخاطبان داریم و کامنت‌های زیادی درباره برنامه دریافت می‌کنیم. موضوع برنامه روزهای سه‌شنبه توسط مخاطبان ارائه می‌شود و در طول برنامه هم سؤالات مردم توسط آقای خیرخواه خوانده می‌شود و از مسؤولان می‌خواهند که به‌طور مستقیم پاسخگوی سؤالات مردم عزیز ایران باشند.
تعارف را با مسؤولان کنار گذاشتیم
خیلی از مهمان‌ها نخواستند و خیلی از مهمان‌های برنامه روز برنامه یا ساعتی قبل، حضور خود را کنسل کرده و به برنامه نیامدند. ما تعارف را در این برنامه کنار گذاشتیم و اگر مسؤولی که دعوت کردیم و نیامد، یا روز برنامه به‌هر دلیل غیرموجهی در برنامه حضور پیدا نکرد به مردم اطلاع می‌دهیم که فلان مسؤول از پاسخگویی در برنامه سر باز زده است. مثلا در یک ماه گذشته مسؤول کتابخوانی و معاون وزارت ارشاد قرار بود به برنامه بیاید و از یک هفته قبل هماهنگی‌های لازم انجام شده بود اما در روزی که باید در برنامه حضور پیدا می‌کرد با یکی دیگر از برنامه‌ها و شبکه‌های سازمان به مشکل خورد و به برنامه «به‌وقت ایران» نیامد. ما هم این موضوع را در برنامه به اطلاع مردم رساندیم.
باید با مردم، شفاف و صریح صحبت کرد
باید با مردم خیلی شفاف و صریح صحبت کرد و نباید رسانه ملی پاسخگوی حضور نیافتن مهمان‌ها و بدقولی و بی‌مسؤولیتی آنها باشد. چندین بار درباره حضور نیافتن مسؤولان با صداقت با مردم سخن گفتیم و پس از آن کمتر مسؤولی بود که پاسخگو نباشد.
اتاق فکر پرتعداد برنامه
هر هفته در اتاق فکری که تقریبا ۱۶ نفر هستیم درباره دعوت از مهمان‌ها و موضوع برنامه گفتوگو می‌کنیم و موضوعاتی که قرار است در آن هفته در برنامه به وقت ایران به آنها بپردازیم، انتخاب می‌شوند. موضوعات بر‌اساس اتفاقاتی که در صدر اخبار هفته یا ماه هستند انتخاب می‌شود، البته درباره انتخاب موضوع و مهمان برنامه از پیام‌های مخاطبان برنامه نیز استفاده می‌کنیم. در برنامه بخش جدیدی به نام «نگاه امروز» اضافه شده است که به مشکلات و معضلات روز جامعه می‌پردازد.
مسؤولان اگر به چالش نیفتند
فقط از یکدیگر تعریف می‌کنند
با توجه به اختلاف‌سلیقه و نگاه‌های متفاوت بین دولت گذشته و مجلس شورای اسلامی اما باز هم مشکل چندانی در برنامه رخ نمی‌داد.
در دعوت از مهمان برنامه سعی کردیم هم از مسؤولان دولتی و هم از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در برنامه فردی حضور داشته باشد تا پاسخگوی سؤالات مجری و چالش‌ها باشد. جالب این بود که این دوستان وقتی به برنامه می‌آمدند برعکس آنچه به نظر می‌رسید که همسو و همفکر نیستند، اگر مجری برنامه سؤالات چالشی نمی‌پرسید از یکدیگر تعریف و تمجید هم می‌کردند. با توجه به مطالبه‌گر بودن برنامه و نوع نگاهی که در برنامه «به وقت ایران» وجود دارد، سعی کردیم این تعریف‌ها را به سمت پاسخگویی ببریم. ما مجبوریم این اختلاف‌نظر را به‌وجود بیاوریم و مطالبه‌گری کنیم.
ناصر خیرخواه، مجری مسلط و جزو اتاق فکر برنامه است
ناصر خیرخواه با توجه به این‌که جزو اتاق فکر برنامه هم بود به مسائلی که مدنظر برنامه است، تسلط کافی دارد و همچنین جزو مجری‌های با‌سابقه و با‌تسلط صدا و سیما محسوب می‌شود. تیم تولید محتوا در تمام طول هفته درگیر تولید، تحقیق و پژوهش درباره موضوعات برنامه است و یک تیم قوی پشت این برنامه حضور دارند که به موفقیت و مطالبه‌گری برنامه کمک می‌کنند. برنامه «به وقت ایران» یکشنبه‌ها و سه‌شنبه‌ها ساعت ۲۱ و ۴۵ دقیقه از شبکه آموزش روی آنتن می‌رود.