شبکه آموزش از هفته گذشته برنامه‌ای با عنوان «مثبت جهش» را به تهیه کنندگی و اجرای علی زمانی و نویسندگی و کارگردانی امیر بیشه آغاز کرده که هر جمعه ساعت ۱۵ روی آنتن می‌رود و در این برنامه این گروه جوان و خوش ذوق سراغ کارآفرینان جوانی مثل خودشان می‌روند که توانسته‌اند در کسب و کار موفقیت هایی را کسب کنند. با این تفاوت که سعی دارند از دریچه دیگری به این مقوله نگاه کرده و با یک ریتم تند و نگاه طنز فضای متفاوتی را برای برنامه ایجاد کنند. در این برنامه مجری سراغ یکی از کارآفرینان برتر کشور می‌رود و در محل کارش با او گپ وگفت صمیمانه‌ای می‌زند و شنونده داستان زندگی اش و مسیری که تا به امروز طی کرده می‌شود. یکی از ویژگی‌های این برنامه همین جوانگرایی است و این‌که در گفت وگو با کارآفرینان سراغ بخش‌های مهم زندگی او می‌روند و نکاتی بیان می‌شود که می‌تواند برای جوانان خلاق مفید باشد. با علی زمانی و امیر بیشه درباره برنامه و اهدافی که در ساخت آن دنبال می‌کنند، گفت وگو کرده‌ایم که می‌توانید ماحصل آن را در ادامه بخوانید. پس همراه ما باشید:
علی زمانی از اجرا و تهیه کنندگی برنامه می‌گوید:
اولین طنز کارآفرینی
«مثبت جهش» نخستین برنامه‌ای است که تهیه کنندگی آن را به‌عهده دارید؟ چون پیش از این شما را صرفا به عنوان مجری و گوینده در رادیو و تلویزیون می‌شناختیم؟
بله اولین کار حرفه‌ای من در تلویزیون برنامه «در جریان باشید» با موضوع برق بود که از شبکه سه پخش می‌شد. بعد از آن هم در شبکه یک برنامه «سرزمین ما» را اجرا کردم که با موضوع
محیط زیست بود. سپس چند برنامه اجرا کردم و بعد فاصله‌ای در اجرا برایم پیش آمد. به این دلیل که تصمیم گرفتم از نقطه‌ای به بعد صرفا اجرا نکنم و در زمینه تهیه کنندگی و برنامه سازی هم فعالیت کنم. بنابراین حدود سه سال کوشیدم تا اولین برنامه‌ام را تهیه کنم. از این رو نتوانستم به پیشنهادهای اجرا پاسخ مثبت بدهم، چون تمرکزم روی تهیه این برنامه بود و در کنارش در رادیو هم فعالیت می‌کردم.
شما در این برنامه به نوعی مجری ـــ بازیگر هستید. تا به حال با این شیوه برنامه‌ای را اجرا کرده بودید؟
تا قبل از برنامه مثبت جهش، برنامه هایی را که اجرا می‌کردم فقط فرم اجرا داشت اما به واسطه این‌که آنچه در این برنامه وجود دارد دغدغه شخصی خودمان هم هست و می‌دانستیم رسما مخاطب برنامه ما جوان‌ها هستند که به نوعی همین موضوع خودش چالش محسوب می‌شود به همین علت به این نتیجه رسیدیم که در شیوه اجرا باید مجری ـــ بازیگر باشم که این اتفاق اولین تجربه من در زمینه اجرا بود. یعنی در کنار این‌که به‌عنوان مجری باید برنامه را هدایت می‌کردم، با شخصیت دومی که در برنامه وجود داشت باید بازی هم می‌کردم. برای من چالش خوب و جالبی بود و خیلی از این شیوه اجرا لذت بردم اما هدفم نیست. یعنی گرایشم به اجرا خیلی بیشتر است.
با توجه به نکاتی که عنوان کردید و ماهیت برنامه به نظرتان مخاطبان برنامه بیشتر جوان‌های دهه هفتادی هستند یا خانواده را نیز شامل می‌شود؟
افرادی که گروه این پروژه را تشکیل می‌دهند، همه بچه‌های دهه هفتادی هستند. به این دلیل که خودم و دوستانی که با هم همکاری می‌کنیم دهه هفتادی هستیم. خواستم این موضوع را به خوبی اثبات کنم که توانمندی‌هایی در وجود این بچه‌ها هست و می‌توانند برنامه‌های با کیفیتی ارائه کنند. خوشبختانه این اتفاق هم در این برنامه افتاد و جمعه گذشته که اولین قسمت برنامه پخش شد، هیچ اصلاحیه‌ای نداشتیم که همین موضوع برای من افتخار بزرگی است که آن‌قدر این تیم جوان به بایدها، نبایدها و استانداردهای سازمان قائل هستند که کارشان را به درستی انجام دادند.
مثبت جهش چطور شکل گرفت؟ درباره پروسه تولید از طراحی تا اجرا توضیح می‌دهید؟
از حدود چهار سال پیش به اتفاق امیر بیشه با ایده این برنامه درگیر بودیم. از آنجا هم که هر سال رهبر معظم انقلاب عنوانی را برای سال انتخاب می‌کنند بر همین اساس ما در آن سال به طرحی رسیدیم که بر مبنای شعار سال بود اما زمانی که به مرحله اجرا رسید کاملا به روز شد و تغییراتی در آن ایجاد کردیم. در طول این مدت سعی کردیم مدام این ایده و طرح را پرورش بدهیم.
چرا بعد از ۴ سال این ایده به مرحله اجرا رسید؟
با وجود این‌که برخی مدیران شبکه‌ها که طرح را مطالعه می‌کردند نظر مثبتی روی آن داشتند و می‌پسندیدند اما به‌دلیل مسائل مالی و بودجه، علاقه‌مند بودند کار مشارکتی انجام شود. همین موضوع برای من چالش بزرگ و سختی محسوب می‌شد و باعث شد برای این‌که بتوانم این کار را مشارکتی انجام بدهم، دو سال و نیم برای این کار دوندگی کنم. تا این‌که در نهایت این اتفاق افتاد و ما توانستیم برنامه را به مرحله اجرا برسانیم. از این نظر فکر می‌کنم روندی که ما برای تولید این برنامه انجام دادیم بی‌شباهت به راهی نبود که دوستان کارآفرینی که در برنامه حضور داشتند طی کردند. ما نیز در این مدت با ایده‌ای که داشتیم دنبال سرمایه بودیم. اتفاقا به این موضوع هم فکر کردیم که قسمت آخر را به چگونگی شکل‌گیری این برنامه اختصاص دهیم. اما این اتفاق نیفتاد و امیدواریم در فصل دوم بتوانیم این کار را انجام بدهیم. ضمن این‌که قصد داریم فصل دوم را کاملا به بانوان کارآفرین اختصاص دهیم.
در مثبت جهش چالشی که شما و کاراکتر دوم که فقط با صدا بازی می‌کند دارید یکی از ویژگی‌های برنامه محسوب می‌شود. چطور به این ایده رسیدید؟
نکته‌ای که از همان ابتدا خیلی برای ما حائز اهمیت بود این موضوع بود که چطور می‌توانیم مردم را درگیر این ماجرا کنیم و تفکرات مردم را در برنامه جاری و ساری کنیم. در نتیجه با اضافه کردن یک شخصیت دوم به ماجرا به نام امیر که در برنامه فقط گوینده است و در کنار مجری حضور دارد اما فقط با صدا و این‌که تصویر ندارد توانستیم یک بازی را شکل دهیم که دو شخصیت متضاد هم باشند. یعنی مجری یک شخصیت امیدوار و موفق و خوشبین و مثبت‌اندیش باشد اما کاراکتر دوم یک جوان بلاتکلیف ناله‌کن و گله‌مند که ناامید است. از آنجا که ما از این دست جوانان در جامعه زیاد داریم، این چالش را بهترین فرصت برای درگیر کردن مردم دیدیم.
شناسایی بانوان کارآفرین
امیر بیشه، نویسنده و کارگردان مثبت جهش است که درباره روند تولید این برنامه می‌گوید: فصل اول این برنامه در ۱۰ قسمت طراحی شده و تا به امروز ۸ قسمت آن تولید شده و به احتمال خیلی زیاد قرار است به فصل دوم هم برسد. من و علی از سه چهار سال پیش به ایده این برنامه رسیدیم و در این مدت هر بار آن ایده را به‌روز می‌کردیم تا این‌که دو سال پیش که اسم سال جهش تولید شد، اسم برنامه را تغییر دادیم.
وی ادامه می‌دهد: ما برای این کار حدود شش‌ماه پیش‌تولید داشتیم. چون بحث تحقیق و پژوهش کار این مدت به طول انجامید. از این جهت که ما نمی‌خواستیم صرفا یک برنامه تلویزیونی بسازیم که با یک کارآفرین گفتوگو می‌کند و تمام. به نظرم برنامه ما یک کلاس و حتی دانشگاه فشرده محسوب می‌شود. چون برنامه یک کلاس فشرده از کسب‌و‌کار و موفقیت است. همچنین برنامه کارشناسانی دارد از جمله کارشناس اصلی برنامه یعنی مهدی صفایی که از کارآفرینان برتر کشور است. ما با استادان مختلف در این زمینه صحبت کردیم و با کارشناسان جلساتی را داشتیم و به ۱۰ موضوع در نهایت رسیدیم.
بیشه درباره موضوعات برنامه توضیح می‌دهد: ۱۰ موضوع را برای برنامه انتخاب کردیم که شامل: خودشناسی، تفکر و اعتبار، تخصص، جغرافیا، خلاقیت و نوآوری، روابط‌عمومی و حال خوب، استراتژیک و نقشه‌راه، بخش‌بندی بازار، مشورت با افراد صلاحیت‌دار و چگونگی جهش در کسب‌و‌کار است که به همه مشاغل اختصاص دارد و هر قسمت از برنامه به یکی از این موضوعات اختصاص دارد.
این کارگردان همچنین درباره انتخاب سوژه‌ها اشاره می‌کند: ما در هر قسمت سراغ یک کارآفرین رفتیم و اولویت ما در انتخاب این افراد جوان‌ترها بود. به این دلیل که شرایط اقتصادی کشور جوان‌های کشور را نشانه گرفته که آسیب‌پذیرترین قشر جامعه هستند. بنابراین ما خواستیم با یک سوژه واقعی برای جوان‌ها مثال‌های واقعی بیاوریم. این افراد را هم با صحبت‌هایی که با شهرک صنعتی داشتیم پیدا کردیم. برخی را هم کارشناسان به ما معرفی کردند که از بین این ۱۰ نفر تعدادی از آنها جزو کارآفرینان برتر هستند.
بیشه در پاسخ به این پرسش که صرفا کارآفرینان تهرانی را انتخاب کردید یا به شهرهای دیگر هم سفر کردید، بیان می‌کند: اتفاقا دوست داشتیم به شهرهای دیگر هم سفر کنیم اما به دلیل هزینه‌های تولید ترجیح دادیم فصل اول صرفا درباره همین شهر باشد. البته قطعا در فصل‌های آینده به کارآفرینان شهرهای دیگر هم و مشاغل‌خانگی خواهیم پرداخت؛ به خصوص بانوان کارآفرین که در فصل‌های بعد به آنها توجه ویژه‌ای خواهیم کرد. در حال حاضر هم بچه‌ها در حال رصد در این موضوع هستند تا بانوان کارآفرین برتر را شناسایی کرده و فصل بعد را بر این اساس بسازیم. البته تا جایی که بودجه‌مان به ما اجازه داد یک قسمت از برنامه را به کارآفرین یکی از شهرها اختصاص دادیم که کسب و کار خانوادگی داشتند و سال قبل راه‌اندازی کرده بودند.
وی می‌افزاید: از آنجا که گروه ما جوان است و برنامه هم برای جوان‌هاست، خواستیم برنامه را به شکل دیگری بسازیم. بنابر این طرح برنامه را بر اساس ریتم تند و پویایی کار کردیم. شخصیت اصلی برنامه مجری است که در ۱۰قسمت داستانی دارد و شخصیت پویا و فعال برایش طراحی کردیم که خودش هم مخترع است. یعنی مجری نماد یک جوان فعال و پویا و امیدوار و خستگی ناپذیر است. در ضمن با هر کارآفرینی که صحبت می‌کند، برای خودش مشاوره هم می‌گیرد.
بیشه درباره تفاوت عمده این برنامه با سایر برنامه‌هایی از این نوع هم می‌گوید: مهم‌ترین تفاوتش این است که ما سراغ بیوگرافی کارآفرین‌ها نرفته‌ایم. هر کارآفرین در هر قسمت مختص موضوع همان قسمت صحبت می‌کند. به عنوان مثال در قسمت اول فقط درباره خودشناسی که یکی از محورهای برنامه است، صحبت کردیم. یعنی درباره تجربیات آن کارآفرین درباره آن موضوع صحبت می‌کنیم. یا این‌که در قسمت دوم درباره اعتبار از آن کارآفرین سوال کردیم. در مقابل مجری هم یک شخصیت وجود دارد که فقط صدایش شنیده می‌شود و او هم نماد منفی‌گرایی و ناامیدی و درست شخصیت مقابل مجری دارد. چون در جامعه نمونه‌هایی از هر دو شخصیت وجود دارد که سوالاتی را که ممکن است در ذهن مخاطبان جوان ایجاد شود آن صدا از مجری می‌پرسد. به نوعی طنز ماجرا هم تناقض شخصیت مجری و آن صداست.
وی درباره بخش دوربین مخفی برنامه هم توضیح می‌دهد: اتفاقا یکی از جذاب‌ترین بخش‌های برنامه برای مخاطبان بخش دوربین مخفی است. چون صحبت‌هایی رد و بدل می‌شود که ممکن است تلنگری برای مسؤولان محسوب شود. حتی کارآفرین‌ها هم نکاتی را بیان می‌کند که مربوط به مشکلات‌شان است و حمایتی هم نمی‌شوند. بنابراین تا جایی که بتوانیم تمام این مسائل را مطرح می‌کنیم و چیزی را حذف نمی‌کنیم. چون دغدغه این افراد خیلی مهم است. البته شبکه خیلی به ما اعتماد و از ما حمایت کرده و از این نظر مشکلی با شبکه نداریم اما زمان برنامه اجازه نمی‌دهد همه آن چیزی را که هست نشان بدهیم.
بیشه در پایان درباره تاثیرگذاری برنامه و نکات مهمی که مطرح می‌کنند هم می‌گوید: اولین هدف ما این است که یک جوان اول خودش به فکر واداشته شود و از جایش بلند شده و دست به کار شود. در مرحله بعدی اگر تلنگری هست به مسؤولان زده‌شود. چون مخاطب اصلی ما در فصل او جوان‌ها و خانواده هستند و نه صرفا مسؤولان. در فصل‌های بعد اما می‌خواهیم درباره حمایت‌هایی که مسؤولان باید انجام بدهند، صحبت کنیم. چراکه برای ما مهم است جوان ناامید نشود و حرکت کند و درجا نزند.